Trump segir NATO ekki lengur úrelt – samþykkir aðild Svartfjallalands

Donald Trump Bandaríkjaforseti lýsti eindregnum stuðningi við NATO miðvikudaginn 12. apríl, Bandaríkjamenn mundu standa við skuldbindingar sínar gagnvart bandalaginu sem væri ekki lengur „úrelt“ eins og hann orðaði það í kosningabaráttunni í fyrra og á fyrstu vikum sínum í embætti.

Í The Washington Post er fimmtudaginn 13. apríl rifjað upp að í rúmt ár hafi Trump sagt NATO hafa runnið sitt skeið og aðild að því kosti Bandaríkjamenn of mikið fé. Hann hafi talað um að í stað bandalagsins kæmi stofnun sem einbeitti sér að baráttu við hryðjuverkamenn og samtök þeirra, hann hafi oftar en einu sinni notað orðið „úrelt“ þegar hann talaði um bandalagið. Þetta hafi hann síðast gert í janúar 2017 en þá hafi hann sagt við blöðin Times í London og Bild í Þýskalandi að NATO væri „úrelt vegna þess að það bregst ekki við hryðjuverkum“.

Miðvikudaginn 12. apríl efndi Trump til sameiginlegs blaðamannafundar í Hvíta húsinu með Jens Stoltenberg, framkvæmdastjóra NATO. Þar fullyrti forsetinn að innan bandalagsins hefðu menn gripið til aðgerða til að koma til móts við gagnrýni hans, þótt hann nefndi ekki nein dæmi um þessar aðgerðir.

„Ég kvartaði vegna þessa fyrir löngu og þeir gerðu breytingar – og nú berjast þeir gegn hryðjuverkum,“ sagði Trump. „Ég sagði það úrelt. Það er ekki lengur úrelt.“

Í The Washington Post segir að óljóst sé til hvaða breytinga forsetinn vísi. Í júlí 2016 hafi verið skipað í nýtt embætti aðstoðar-framkvæmdastjóra hjá NATO sem sinnir sérstaklega upplýsingaöflun og öryggismálum. Sérfræðingar segi þó að þetta nýja embætti marki ekki nein þáttaskil innan NATO og bandalagið hafi lengi látið sig hryðjuverk varða. Mánuðum saman hafi Trump sagt NATO úrelt þrátt fyrir að nýja embættið kæmi til sögunnar.

Stoltenberg sagði forsetann hafa „rétt“ fyrir sér en lýsti breytingunni hjá NATO á allt annan hátt en forsetinn gerði.

„Við höfum stofnað nýja deild til upplýsingaöflunar sem eflir getu okkar til að takast á við hryðjuverk og einnig til að styrkja samstarf innan bandalagsins til að berjast við hryðjuverkamenn á jafnvel enn virkari hátt en áður,“ sagði Stoltenberg. „Við, þú og ég, urðum hins vegar sammála í dag um að NATO verði að leggja meira af mörkum í baráttunni við hryðjuverkamenn um heim allan.“

Í The Washington Post segir að Trump og samstarfsmenn hans hafi ekki hvikað í stuðningi sínum við NATO frá því að hann settist í embætti þrátt fyrir það sem sagt var í kosningabaráttunni. Forsetinn ætlar að sitja ríkisoddvitafund bandalagsins í Brussel 25. maí. Verður það fyrsta ferð hans til útlanda sem forseti. Rex Tillerson utanríkisráðherra sat ráðherrafund bandalagsins í lok mars.

Í stuttum inngangsorðum á blaðamannafundinum með Stoltenberg hvatti Trump aðildarríki NATO til „að standa við fjárhagslegar skuldbindingar sínar og borga það sem þau skulda“. Hann minnti á að þess væri vænst að aðildarríkin greiddu 2% vergrar landsframleiðslu til varnarmála. Stoltenberg staðfesti að það væri forgangsmál hjá sér að tryggja jafnari kostnaðarbyrði milli ríkja innan bandalagsins.

Seinna sagði Trump að hann hefði beðið Stoltenberg að huga að því að innheimta ógreiddar, eldri skuldbindingar. Stoltenberg sagði ekkert af því tilefni. Trump hefur hvað eftir annað látið eins og NATO-ríki „skuldi“ bandalaginu „stórar fjárhæðir“ og það sé ósanngjart gagnvart Bandaríkjunum. Á það hefur verið bent að í bókhaldi NATO sé ekki gert ráð fyrir neinum aðildarskuldum aðildarríkjanna.

Trump þakkaði NATO-ríkjunum einnig fyrir að fordæma Bashar al-Assad Sýrlandsforseta fyrir að beita efnavopnum og fyrir „grimmdarleg morð á litlum hjálparvana börnum og ungabörnum“. Trump kallaði Sýrlandsforseta  „slátrara“.

Í frétt CNN­ af blaðamannafundi Trumps og Stoltenbergs er vikið að því að hann hefði staðfest versnandi samskipti stjórnvalda í Washington og Moskvu.

„Þau kunna að vera verri en nokkru sinni,“ sagði Trump um þessi samskipti.

Sauð upp úr milli ríkjanna vegna hernaðarlegs stuðnings Rússa við Bashar al-Assad og stjórn hans.

Háttsettur bandarískur embættismaður sagði við CNN að forsetinn stæði 100% að baki NATO: „Ég held að sú afstaða breytist ekki og styrkist líklega enn frekar vegna alls þess sem Rússar taka sér fyrir hendur.“

Þriðjudaginn 11. apríl staðfesti Donald Trump endanlega samþykki sitt við að Svartfjallaland fengi aðild að NATO. Þetta er blaut tuska í andlit ráðamanna í Kreml sem hafa árum saman reynt að hindra aðild Svartfellinga að bandalaginu.

Í október 2016 gerðu rússneskir þjóðernissinnar tilraun til valdaráns í Svartfjallandi í tengslum við þingkosningar í landinu. Þegar upplýst var um valdaránstilraunina blasti við hve Rússar vildu ganga langt til að hindra NATO-aðildina.