Biden vill vita um uppruna COVID-19 í Wuhan

Joe Biden Bandaríkjaforseti sendi leyniþjónustustofnunum Bandaríkjanna tilmæli miðvikudaginn 26. maí um að herða á rannsóknum á uppruna kórónuveirunnar og afhenda sér skýrslu um málið innan 90 daga.

Ástæðan fyrir tilmælum forsetans eru vaxandi grunsemdir um að hugsanlega megi rekja COVID-19-faraldurinn til leka úr tilraunastofu í Wuhan í Kína.

Í bandaríska blaðinu The Wall Street Journal (WSJ) sagði sunnudaginn 23. maí að í bandarískum trúnaðargögnum mætti finna upplýsingar um að þrír starfsmenn Veirufræðistofnunar Wuhan í Kína hefðu veikst svo illa í nóvember 2019 að þeir hefðu verið lagðir inn á sjúkrahús.

Biden benti á að trúnaðarmenn Bandaríkjastjórnar hefðu staðnæmst við tvo líklega kosti eftir athuganir sínar: (1) menn hefðu sýkst af dýri; (2) slys við rannsóknir.

Bent er á í leiðara WSJ fimmtudaginn 27. maí að tilmæli forsetans stangist á við fyrri ákvörðun hans um að þetta mál yrði ekki rannsakað frekar á vegum bandaríska utanríkisráðuneytisins. Honum hafi snúist hugur vegna sífellt fleiri vísbendinga um að veira kunni að hafa sloppið út frá Wuhan-stofnuninni. Segir blaðið hneyksli að svo langan tíma hafi tekið að hefja rannsókn á þessu þar sem vísbendingar um grunsamlegt athæfi í Wuhan hafi legið fyrir frá upphafi.

Minnir WSJ á að alþjóðlegir fjölmiðlar hafi strax í janúar sagt fréttir af því að veira breyddist út í kínversku borginni Wuhan. Tom Cotton, öldungadeildarþingmaður í Bandaríkjunum, sagði 30. janúar 2020: „Kórónuveiran kann að leiða til heimsfaraldurs. Ég mundi beina athygli að því að í Wuhan er eina ofur-rannsóknarstofa Kína með fjórða stigs lífvernd og þar er unnið með banvænustu sýkla í heimi og, já, þar á meðal kórónuveiru.“

Botao Xiao við Tækniháskóla Suður-Kína birti 6. febrúar 2020 grein á netinu þar sem hann sagði að veiran ætti „líklega uppruna í rannsóknarstofu í Wuhan“. Kínversk stjórnvöld leggja sig í líma við að stjórna öllum rannsóknum og umræðum um uppruna COVID-19-faraldursins – Botao Xiao afturkallaði texta sinn.

Kínverski kommúnistaflokkurinn sneri síðan vörn í sókn og sendiherra Kína í Bandaríkjunum sagði „algjöra sturlun“ að halda því fram að veiran hefði lekið út af rannsóknarstofu. Slíkt tal kynni að „ýta undir kynþátta- og útlendingahatur“. Tom Cotton átti ekki upp á pallborðið hjá fjölmiðlamönnum. Hann tuðar um samsæriskenningu sem þegar hefur verið hafnað sagði The Washington Post og í The New York Times var hann gagnrýndur fyrir að endurtaka jaðarskoðun um uppruna veirunnar.

Þá segir í leiðara WSJ að „háklerkar“ heilbrigðiskerfisins hafi tekið af skarið um hvað mætti segja um málið. Í læknaritinu Lancet birtist 19. febrúar 2020 yfirlýsing vísindamanna sem fordæmdu „samsæriskenningar í þá veru að rekja mætti COVID-19 til annars en náttúrulegra aðstæðna“. Þrátt fyrir lágvær mótmæli sumra fræðimanna var yfirlýsingunni flaggað og hún sögð staðfesta að rannsóknarstofu-kenningin hefði endanlega verið „jörðuð“.

WSJ bendir á að dýrafræðingurinn Peter Daszak hafi staðið að baki Lancet-yfirlýsingunni en hann hafi veitt fé til rannsókna í Veirufræðistofnuninni í Wuhan úr sjálfseignarstofnun sinni sem ekki sé rekin í hagnaðarskyni. Hann hafi greinilega hagsmuni af því að sem minnst sé gert úr kenningunni um rannsóknarstofu-lekann, það geti skaðað fjárfestingar til frambúðar. Daszak var í rannsóknarhópnum sem Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) sendi til Wuhan fyrr á þessu ári. Hann heldur enn fast í þá skoðun að kenningin um stofu-lekann sé fráleit – þrír af þeim sem rituðu undir Lancet-yfirlýsinguna hafa hins vegar sagt að nú telji þeir rétt að athuga réttmæti leka-kenningarinnar betur.

Dr. Anthony S. Fauci, forstjóri U.S. National Institute of Allergy and Infectious Diseases ­– Ofnæmis- og smitsjúkdómastofnunar Bandaríkjanna – og höfuðráðgjafi Bandaríkjaforseta vegna COVID-19-faraldursins hafnaði Wuhan-stofu-kenningunni í samtali við National Geographic í maí 2020. Bandaríska ofnæmis- og smitsjúkdómastofnunin hafði hins vegar lagt fé til stofnunar Daszaks sem rann síðan til veirurannsókna í Wuhan-stofnuninni. Bandaríska fénu var að vísu ekki varið til rannsókna sem hugsanlega gátu af sér heimsfaraldurinn en að starfsemin í Wuhan hafi verið styrkt af Bandaríkjamönnum skapar þeim vanda.

Forystumenn úr röðum repúblikana eins og Mike Pompeo og Donald Trump hölluðust með tímanum að leka-kenningunni en þá voru þeir sakaðir um að reyna að draga athygli frá vandræðagangi Trump-stjórnarinnar vegna faraldursins. Neikvæð afstaða dr. Faucis í maí 2020 varð einnig til þess að fjölmiðlar fluttu fréttir um ágreining milli forsetans og vísindalegra ráðgjafa hans. CNN sagði: „Anthony Fauci var rétt í þessu að kollvarpa kenningu Donalds Trumps um uppruna kórónuveirunnar.

Þeir sem aðhylltust ráðandi lýsingu á því sem átti að hafa gerst í Wuhan lentu loks í blindgötu: Enginn hefur fundið neina náttúrulega skýringu á uppruna COVID-19 og nýjar upplýsingar leiða til þess að óverjandi er að neita því alfarið að ekki kunni að vera um stofu-leka að ræða. Merkileg vísbending í þá veru kom frá bandaríska utanríkisráðuneytinu í stjórnartíð Trumps í janúar 2021.

„Bandaríkjastjórn hefur ástæðu til að álykta að nokkrir rannsóknarmenn innan Wuhan-veirufræðistofnunarinnar hafi veikst haustið 2019 áður en fyrsta tilvik farsóttarinnar var greint, þeir hafi verið með einkenni sem tengist bæði COVID-19 og árstíðabundnum pestum,“ segir í skjali ráðuneytisins. Tekið er fram að Wuhan-veirufræðistofnunin starfi í tengslum við kínverska herinn og hafi hvorki sýnt gagnsæi né verið samkvæm sjálfri sér þegar spurt var um rannsóknir á hennar vegum á veirum sem svipar til COVID-19. Biden-stjórnin féllst svo opinberlega í stórum dráttum á þessa niðurstöðu og nú í vikunni viðurkenndi meira að segja dr. Fauci að stofu-leki kynni að vera í myndinni.

Ferð rannsakenda á vegum WHO til Wuhan fyrr á árinu 2021 skilaði litlum, nýjum upplýsingum en fram kom að „mjög ólíklegt“ væri að lekið hefði úr Wuhan-veirufræðistofnuninni. Jake Sullivan, þjóðaröryggisráðgjafi Bidens, gagnrýndi rannsóknina. Meira að segja sjálfur WHO-forstjórinn, Tedros Ghebreyesus, óskaði eftir „frekari rannsókn“ á því hvort veiran hefði borist úr rannsóknarstofu. Nú í maí birti hópur vísindamanna bréf í tímaritinu Science þar sem sagði að enn væri ekki úr því skorið hvort veiran hefði borist úr rannsóknarstofu eða frá dýri í mann.

WSJ segir að athugun á þessu hefði átt að hefjast fyrir ári en hlutdrægni fjölmiðla hafi komið í veg fyrir heiðarlega umræðu. Margir „sérfræðingar“ hefðu kosið pólitíska leiki og orðið hluti af hjarðhugsun í stað þess að láta vísindin ráða för.

Blaðið segir að þetta snúist ekki aðeins um að skora einhver stig. Að komast að raun um uppruna Wuhan-veirunnar sé lífsnauðsynlegt til að átta sig á leiðum til að útiloka næsta heimsfaraldur; á því hvernig eigi að standa betur að rekstri hættulegra rannsóknastofa; og hvernig eigi að skapa mannkyni vernd. Fyrir heimsbyggðina alla sé nauðsynlegt að fram fari heiðarleg og opin rannsókn.